“Еуразия әлемі” сарапшылар клубы отырысына қатысушылардың пікірінше, біз пандемияның теріс әсерін әлі толық сезінбедік.
Ішкі тәуекелдерден басқа, сыртқы тәуекелдер де пайда болды. Мысалы,
“вакциналар соғысы” басталуы мүмкін, бұл “жұмсақ күштің” жаңа факторына айналды
Соңы. Бірінші бөлімді де оқыңыз.
Пандемия 2022 жылы да жалғасады
Ғалия Мовкебаева – Еуразиялық зерттеулер орталығының директоры ЕАЭО үшін пандемияның сыртқы және ішкі тәуекелдерін атап өтті.
Сыртқы:
• Ресейге қарсы санкциялар мен қарсы шараларға байланысты сыртқы саяси жағдайдың нашарлауы, бұл Ресейге ғана емес, Одақтың басқа елдеріне де нақты қауіп төндіреді;
• бірінші кезекте Ресей мен Қазақстанға әсер ететін шикізат тауарларына сұраныстың төмендеуі;
• Қытай экономикасының баяу өсуі, бұл ЕАЭО елдерінің сыртқы саудасына қатты әсер етеді.
Сарапшы ЕАЭО-ға ықпал ететін ішкі тәуекелдерге мыналарды жатқызды:
• экономикалық жағдайдың нашарлауы;
• көші-қон дағдарысы;
• ЕАЭО және оның құқықтық базасы шеңберінде шектеу шараларын енгізудің сәйкестік проблемасы.
— ЕАЭО мемлекеттерінің негізгі міндеттері коронавирустың таралуының алдын алу және болдырмау, пандемия жағдайында экономикалық дамуға жәрдемдесу жөніндегі жаңа бірлескен шаралар болуға тиіс. Медицина алдында тұрған проблемаларды шешу үшін ұзақ мерзімді тұрақты стратегияларды әзірлеу қажет, – деді ол.
Сондай-ақ, сарапшы әлеуметтік қорғау шараларын кеңейту қажет деп санайды. Нысандар әр түрлі болуы мүмкін: ақшалай төлемдерден бастап жұмысқа орналасуға көмекке дейін.
— Азық-түлік қауіпсіздігінің негізгі проблемаларын шешуге басым назар аудару керек. Менің болжамым бойынша,
пандемияның қатерлері мен тәуекелдері ЕАЭО-ға қатысушы елдердің оқшаулануына емес, олардың өзара байланысының, өзара тәуелділігінің және неғұрлым тығыз ынтымақтастығының өсуіне алып келеді
Біз пандемия осы жылы аяқталады деп үміттенген едік. Енді ол келесі жылы да жалғасады деп ойлаймын, — деді Мовкебаева.
Ол жақын арада Еуропа мен АҚШ-қа сапарлар қиын болуы мүмкін екенін атап өтті. Еуроодақ әзірге тек мүше елдерінде ғана салынған вакцинаны мойындайтын болады.
— Дегенмен оларда да проблема бар. Мысалы, Венгрия мен Словакия ресейлік “Спутник V” вакцинасын сатып алды, Германияның кейбір жерлері де мұны жоспарлап отыр (дегенмен, Словакиядағы вакцинамен бәрі бірдей емес). Еуропалық одақ бұл вакцинаны мойындай ма? – деген сұрақ қойды сарапшы.
Оң факторлар да бар
Әлемдік экономика және халықаралық қатынастар институтының директоры Әкімжан Арупов 2021 жылғы наурызда ЖОО оқытушыларының жалақысын көтеру туралы бұйрық шыққанын еске салды. Яғни, 2021 жылдың қыркүйегінен бастап профессор Білім және ғылым министрлігіне қарасты ЖОО-да айына кемінде 350-400 мың теңге алуы тиіс. Сонымен қатар, әр университет басқа ынталандыру төлемдерін белгілей алады.
— Бұл
үздік ғылыми кадрларды шоғырландыру, экспортқа бағдарлануды, оның ішінде медициналық білім беруді де күшейтуге мүмкіндік беруі керек
— деді ол.
Арупов пандемияның теріс әсерін біз әлі толық сезінбедік деп санайды. Мысалы, жасырын жұмыссыздық деңгейі белгісіз. Шенеуніктер оның өспегенін айтады, бірақ карантинге байланысты жұмыссыз қалғандардың нақты саны белгісіз болып қалады.
— Мен біздің медицина пандемияға қарсы толық қаруланған деп айтатындармен дауласуға дайынмын. Елдің саяси олимпінде де көптеген адамдар коронавируспен ауырды…
Бір жыл бұрын Алматыдағы № 12 Орталық қалалық клиникалық аурухана COVID-19 ошағы болып шықты,
онда ондаған дәрігер вирус жұқтырды және олар толығымен карантинге алынды. Қазір 2020 жылы Алматыда эпидемиологтар үшін сапасыз жеке қорғаныс құралдарын сатып алуға қатысты жанжал туындап жатыр, – деп толықтырды Арупов.
Сонымен бірге, сарапшы пандемияның “оң ықпал етуші факторлары” бар деп санайды. Атап айтқанда, елімізде жаңа экономика қалыптасып, медицина қызметкерлері мен педагогтардың еңбегі шын мәнінде құрметтеле бастады.
— Олардың жұмысы қаншалықты бағаланбайтынын және ауыр екенін түсініп қана қоймай, жалақысын көбейтті. Пандемияның салдарын біз алдағы бірнеше жылда сезінетін боламыз. Бірлескен күш-жігерімізбен, интеграциялық процестер мен халықаралық ұйымдардың көмегімен біз бұл проблемадан аман қаламыз деп үміттенемін, – деді ол.
Вакцина “жұмсақ күштің” жаңа факторы ретінде
Саясаттанушы Эдуард Полетаев, “Еуразия әлемі” ҚҚ жетекшісі, коронавирус “саясаттандырылған” деп санайды. Санитарлық шектеулер мен шекаралардың жабылуы жағдайында әскери-саяси қайшылықтар күшейе түсуде. Бұл ЕАЭО-ның басқа елдеріне әсер ететін санкциялық соғыс. Бұл “қажетті шақыру қағазын шығарып, әр түрлі сайлау қажеттіліктерін шешу” шектеулерінің көмегімен істелетін мүмкіндіктер.
— Коронавирустық пандемия Денсаулық сақтау жүйесін реформалауға қаншалықты қабілетті екендігі әлі белгісіз. Есесіне, ол азаматтарды медициналық ағартуға мүмкіндік берді, олар толықтай білмесе де өз денсаулығын бақылап, вирус туралы біле бастады. Сонымен қатар,
пандемия жаңа медициналық технологияларға, соның ішінде байланыс және байланыссыз технологияларға қызығушылық тудырды
Медицинаның негізгі диспетчерлік функциялары цифрландырылады және автоматтандырылады. Үйде сапалы медициналық құрылғылардың болуы және олардан қажетті ақпаратты беру медициналық мекемелерге жиі барудан аулақ бола алады. Дәрі-дәрмектердің қажетті жиынтығын курьерлер тіпті үйге әкеле бастайды”, – деді ол.
Ирина Черных, Қазақстан-Неміс университетінің профессоры, пандемияның “саясаттануы” туралы пікірмен келіседі. Вакцинацияға қатысты пікірі де сондай.
— Вакциналар көбінесе үгіт-насихат құралына немесе жұмсақ күштің жаңа факторына айналды. Белгілі бір елге бару үшін белгілі бір препаратпен вакцинацияланған жөн. Кейбіреулер “Спутник-V” вакцинациясын қаламайды, өйткені олар бұл вакцинамен Еуропалық Одақ аумағына кіру мүмкін емес деп ойлайды.
Негізінен, вакцинация қағидаты бойынша жаңа сәйкестікті қалыптастыру қаупі бар
Ал қазақстандық вакцинаны қалай алға жылжытуға болады? “Егер сен патриот болсаң, отандық вакцина аласың ба?». Ол тіпті шетелде қолданыла ма? Біз қоғамда вакцинация процесін саясаттандыруды байқап отырмыз. Бұл қайғылы ойларға итермелейді: адамдар қандай вакцина салынғанына байланысты бөліне бастайды”, — деді ол.
Источник: Информационный портал 365INFO.kz