Ұлтшылдықтың өсуі елдің сыртқы басымдықтарына да әсер етеді және бұл белгілі бір “сыртқы саяси сценарийдің” бір бөлігі болуы мүмкін.
2022 жылдың қаңтарында Алматыда бірнеше жыл бойы террористердің астанасына айналған сириялық Эр-Ракканың тағдырын қайталауы мүмкін еді. ҰҚШҰ бітімгерлерінің көмегі оның алдын алуға көмектесті, бірақ болашағына қатысты біраз сұрақтар туындатты. Мысалы, Қазақстан көпвекторлы саясатты жалғастыра ма әлде түпкілікті түрде өзіне ғана қатысты тарапты таңдай ма? Дағдарысты толығымен тоқтата алды ма, әлде ештеңе аяқталған жоқ па?
Бұл туралы жақында өткен дөңгелек үстелге қатысушылар айтты.
Пікірлер екіге бөлінді, тіпті бір-біріне қарама-қайшы болды
“Еуразия әлемі” ҚҚ жетекшісі Эдуард Полетаевтың айтуынша,
қаңтар трагедиясы еуразиялық кеңістіктегі серіктестеріміз үшін сын-тегеурінге айналған
Сонымен қатар, Ресей мен Батыстың қарым-қатынасы шиеленісті, бұл әлемдік экономиканың жалпы тұрақсыздығы аясында орын алуда. Экстремистік идеологиялар мен топтар Орталық Азияда да, оның айналасында да ықпалын күшейте алатынын ұмытпаған жөн.Баяндалғанның бәрін ескерсек, жаңа сұрақ туындайды —
мұның бәрі интеграциялық процестерге қалай әсер етеді, сол ҰҚШҰ немесе ЕАЭО қызметінде қандай да бір қиындықтар пайда болмай ма?
Дегенмен Полетаев қатысушы елдер арасында келіспеушіліктер болмағанын атап өтті. Бірақ қаңтардағы оқиғалар көп векторлы саясатты қайта бағалауға және нақтылыққа көшуге әсер етпей ме? Жалпы, бұл оқиғалар Қазақстанның халықаралық аренадағы имиджіне қалай әсер етеді? Оның орны қалай да өзгере ме әлде айтарлықтай өзгерістер бола қоймай ма? Бұл сұрақтарға нақты жауаптар жоқ. Пікірлер екіге бөлініп, тіпті қарама-қайшы болып жатыр.
– Кейбір сарапшылар қаңтар трагедиясын интеграцияға соққы деп санайды (әлеуметтік желілерде таралған наразылық білдірушілердің талаптарының ішінде елдің “ТМД, ЕАЭО және басқа одақтар құрамынан шығуын” талап етушілер де болды), ал басқалары оның интеграциялық процестерге теріс әсері жоқ, керісінше, достастық елдермен қауіпсіздік саласында ғана емес, мәдени-гуманитарлық және білім беру саласында да ынтымақтастықты кеңейтеді және тереңдетеді деп сендіреді, — деді Полетаев.
Сарапшы
ЕАЭО-қа экономикалық саладан мәдени-гуманитарлық, тіпті саяси салаға дейін ынтымақтастықты кеңейтудің қажеті бар ма
деген тақырыпта пікірталастар ушығып кеткенін де айтты.
– Міне, ҰҚШҰ өз қызметінің спектрін кеңейтеді деген болжам бар, өйткені ұйым ұзақ уақыт бойы үйренуші, қосалқы күйде болды және кенеттен өзін барлық жағынан көрсетті. Орталық Азияда қызу қандылық басталады. Мысалы, қаңтарда қырғыз-тәжік шекарасында тағы да қақтығыс болды, – деп атап өтті ол.
Көбісі бейбіт наразылық білдірушілер мен террористерді шатастырады
China Center қытайлық зерттеулер орталығының директоры Әділ Каукенов Эр-Ракку қаласын террористер басып алып, оны өздерінің астанасы еткен “сириялық сценарий” Алматыда да орын алуы әбден мүмкін болғанын айтты. Содан кейін оларға шайқастар мен бейбіт тұрғындар арасында адам шығынына жол бере отырып тойтарыс беруге тура келді.
Және іс мұнымен шектелмеуі мүмкін.
– Еліміздің астанасының түксиген, Батыстың бүлік шығарған, Алматы бастаған Оңтүстіктің радикалды бейнесі көрініс берді
Бір қылмыстық беделді тұлғаның сәтсіз болса да, адамдар тобын бақылауға алуға тырысқанын көрдік. Неліктен? Себебі басқа да күштер болды. “Таблиғи жамағат” радикалды қанатының өкілдері қатысты деген де ақпарат пайда болды”, – деді Каукенов.
Ол да ҰҚШҰ-ға көмек сұрап жүгіну және бітімгершілік күштерін енгізу жағдайды сақтап қалды деп санайды. Мүмкін, осы шешімнің нәтижесінде кейбір “кейінге қалдырылған қатерлер” пайда болуы мүмкін, бірақ осындай шешім қабылдамағанда одан да жаман болар еді. Атап айтқанда, егер тәртіпсіздіктерді жоюға тек қазақстандық қауіпсіздік қызметкерлері қатысса, батыс маңызды санкциялар қолдануы мүмкін еді. Егер біз өз бетімізше тәртіп орнатуға тырыссақ.
– Қазір көптеген адамдар бейбіт наразылық білдірушілер мен террористерді шатастырады. Бірақ әлдебір күштер әуежайды басып алғанда, Үкіметтің байланыс құралдары мен телемұнара бар Көктөбе тауын басып алуға тырысып, әскери қоймаларға шабуыл жасағанда, қару-жарақ дүкендерін мақсатты түрде тонағанда, бұл бейбіт наразылықтар ма? – дейді Каукенов.
Әрі қарай, сарапшы қаңтар трагедиясынан бұрын басталған ұлтшылдықтың белң алуы туралы айтты.
— Және бұл ішкі себептерге байланысты болды – халықтың бір бөлігінің кедейленуі, белгілі бір күштердің пайданы жыруға ұмтылысының одан сайын ушықтыруы. Қордай ауданындағы жаппай тәртіпсіздік, Алматы облысының Пиджим ауылындағы қақтығыс кезінде ешқандай да ҰҚШҰ болған жоқ. Көптеген адамдар бұл кезде үнсіз қалды, өйткені қиындықтар ірі қалалардан алыс, шеткері жерлерде орын алды. Бұрын өздерін ұлтшыл деп көрсеткен көптеген адамдар қазіргі билікті және Қазақстанның өзін мемлекет ретінде қолдамайтынына назар аудару керек, — деп мәлімдеді Каукенов.
Источник: 365info.kz